Nguyên nhân của tình trạng này là do nhu cầu sử dụng cát trong xây dựng ngày càng cao, cát trở nên khan hiếm và đắt đỏ; lực lượng chức năng mỏng, thiếu và chưa đảm bảo phương tiện trong tuần tra, xử lý; mức xử phạt của các cấp theo quy định còn nhẹ, trong khi lợi nhuận từ khai thác cát trái phép rất cao; phong trào chung tay đấu tranh, ngăn chặn trong nhân dân chưa được phát động một cách mạnh mẽ.

Trước tình hình trên, xác định rõ vai trò lãnh đạo của chi bộ là rất quan trọng và cấp bách. Để có cơ sở cho việc bàn thống nhất nghị quyết lãnh đạo, Chi ủy chi bộ đã phân công cụ thể cho các đồng chí trong chi ủy cũng như tất cả đảng viên nắm chắc tình hình, nguyên nhân để đề xuất giải pháp. Theo đó đã lãnh đạo Ban công tác mặt trận phối hợp với Tổ trưởng TDP thống kê cá nhân, hộ gia đình có phương tiện khai thác cát và trực tiếp gặp gỡ để tuyên truyền những hệ lụy do khai thác cát trái phép, cũng như đề nghị nghiêm túc chấp hành quy định của pháp luật. Đã rà soát lựa chọn những người có tâm huyết, năng lực để giới thiệu cho UBND phường quyết định thành viên của tổ bảo vệ tài nguyên cát trên địa bàn. Đặc  biệt đã lãnh đạo Tổ trưởng TDP phối hợp với Ban công tác Mặt trận tổ chức họp dân để phát động phong trào chung tay bảo vệ tài nguyên, ngăn chặn khai thác cát trái phép.

Thấu hiểu lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Dể trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”. Toàn hệ thống chính trị của TDP đã làm tốt công tác tuyên truyền, công tác dân vận, nhân dân đã đồng lòng, quyết tâm cao. Hàng đêm bà con đã chia phiên nhau để tổ chức tuần tra, đẩy đuổi. nắm bắt được cách thức, thủ đoạn của “cát tặc”, trong một thời gian ngắn nhân dân đã đẩy đuổi hàng chục lượt thuyền có ý định khai thác, đặc biệt gần đây nhất đã phát hiện và bắt giữ ba thuyền lớn có hành vị khai thác cát trái phép bàn giao cho lực lượng chức năng xử lý theo quy định của pháp luật.

Song với việc tuần tra, đẩy đuổi, chi bộ đã lãnh đạo các tổ chức trong hệ thống chính trị phát động nhân dân ủng hộ tre và vật dụng khác triển khai đóng cọc, rào tre với chiều dài gần 300 mét, đặc biệt được sự nhất trí và hướng dẫn của UBND phường, bà con nhân dân đã xây dựng một chiếc cầu tre dài gần 50 mét của nhánh sông phụ nối khu đất sản vùng Ngoại Đề với Cồn nỗi. Các công trình này có ý nghĩa thiết thực là tạo điều kiện cho nông dân thuận tiện trong đi lại để sản xuất, không cho “cát tặc” tiếp cận khai thác, đồng thời giảm tình trạng sạt lỡ đất sản xuất.

          Có thể nói, ngoài sự quyết tâm của các cơ quan chức năng, cũng như chính quyền các cấp, còn có vai trò lãnh đạo của chi bộ, phát động phong trào trong nhân dân nên đến nay tình trạng khai thác cát trái phép đã giảm một cách đáng kể. Tuy nhiên, nhận định trong thời gian tới do nhu cầu xây dựng tăng cao, mặt khác nguồn cát khan hiếm nên tình trạng khai thác cát trái phép có thể diễn ra phức tạp. Vì vậy chi bộ tiếp tục lãnh đạo quyết liệt hơn, đồng thời các cấp, các ngành cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau:

          - Thứ nhất, để đẩy lùi và tiến tới chấm dứt nạn khai thác cát trái phép, việc thực hiện các giải pháp phải thực chất và quyết liệt hơn, không làm theo kiểu phong trào, đánh trống bỏ dùi.

- Thứ hai, trong công tác ngăn ngừa, đấu tranh với các đối tượng khai thác cát trái phép, cần kiên trì, kiên quyết và phối hợp hành động. Tổ chức các đợt tuần tra chung, xử lý liên ngành, liên địa phương; có phân định trách nhiệm rõ ràng giữa các cơ quan; tiếp tục huy động sức dân, nhất là bà con ở vùng bị ảnh hưởng tham gia tố giác, đấu tranh.

- Thứ ba, các “cát tặc” nếu có hành vi chống đối, hung hãn nếu đủ yếu tố cấu thành phải bị xử lý hình sự để đủ sức răn đe, không nhân nhượng. Bất kể là ai có biểu hiện tiếp tay, bảo kê cho nạn khai thác cát trái phép phải bị vạch trần và xử lý, không có vùng cấm.

- Thứ tư, về lâu dài cần đề xuất các cơ quan chuyên môn đầu tư, nghiên cứu, sản xuất ra các loại nguyên vật liệu mới thay thế cát trong xây dựng. Có làm được như vậy mới mong nạn khai thác cát trái phép chấm dứt, trả lại sự bình yên cho dòng sông Bồ và người dân yên tâm lao động, sản xuất.