Trong nội dung trả lời báo điện tử Chính phủ ngày 11/6 vừa qua, Chủ tịch UBND tỉnh Phan Ngọc Thọ đã nhắc đến điều đó, khi nói về “Ngày Chủ nhật xanh - Hãy hành động để Thừa Thiên Huế thêm xanh - sạch - sáng”. Câu trả lời của ông Chủ tịch UBND đã cho thấy một mảng màu xám của Huế, mà theo ông là người Huế đã nhận ra, vì vậy họ đã hưởng ứng việc dọn rác, trồng cây một cách hào hứng. Họ cần một "cú hích" để thay đổi tình trạng đó.

Qua thời gian cùng với những tác động của đời sống hiện đại, vẻ đẹp nào của Huế đã bị tàn phai, nếp văn hóa đặc trưng nào của Huế đã bị mất đi, thói quen xấu nào của Huế mới hình thành và trở nên phổ biến? Cần một cuộc nghiên cứu công phu mới có thể trả lời đầy đủ câu hỏi này. Nhưng cũng có thể nhìn thấy sự thay đổi đó qua từng ngày sống cùng Huế, mà rõ nhất là qua cách sống của giới trẻ Huế hôm nay.

Đi nhẹ, nói khẽ, chậm rãi, từ tốn - nét đặc trưng đó của tính cách Huế đang phần nào nhạt nhòa trong người Huế những tháng ngày qua, khi một bộ phận người Huế đã trở nên ồn ào, ăn to nói lớn, chạy xe vùn vụt, dẫm đạp tranh giành. Cung cách ăn mặc kín đáo, ăn nói nhẹ nhàng, ăn uống thanh nhã đã bị lấn át bởi kiểu cách hở hang, bộc tuệch, thô thiển. Nếu người Huế trước đây xả một cọng rác ở nơi công cộng cũng ngó trước ngó sau, thì bây giờ đã có không ít người Huế xả rác bừa bãi một cách thản nhiên... Đó phải chăng là những thói xấu mà ông Chủ tịch UBND tỉnh phải gọi là “đáng hổ thẹn”?!

Và đáng tiếc nhất, đó là lối sống sang trọng của người Huế suốt một thời, “trọng giá trị tinh thần hơn là hưởng thụ vật chất, thích sống đẹp hơn là giàu có” mà nhà văn Hoàng Phủ NgọcTường gọi là “tính cách Huế”, đã nhiều phần phai nhạt. Trong khi đó, lối sống thực dụng, vô cảm, hời hợt, trọng tiền bạc, hám vật chất đang càng ngày càng phổ biến. Chỉ nhìn ngôi nhà mới xây của khá nhiều người Huế hôm nay là cảm nhận ngay điều đó. Hàng rào chè tàu bị phá bỏ để xây lên bức tường bê tông như là một thứ của cải văn minh hiện đại. Thay vì ngôi nhà lùi sâu trong khu vườn theo lối nhà vườn Huế thì bây giờ nhiều ngôi nhà cứ thích chường ra mặt tiền. Vườn nhà thì đúc bê tông không còn chỗ để trồng cây. Nhiều khu nhà vườn, phủ đệ đã trở thành phố nhà hộp cao tầng. Bài thơ đô thị đã nhiều chỗ lỗi vần, lạc điệu. Không gian cổ điển thay đổi thì kéo theo nếp sống truyền thống cũng phải đổi thay.

Đó là sự thay đổi tất yếu của đời sống và tất nhiên điều đó diễn ra ở mọi nơi, không chỉ với Huế. Trong sự thay đổi đó, Huế đã tiếp thu được cái mới, cái hay, cái đẹp của thời đại và thế giới, nhưng cũng đồng thời tiếp thu cả những thói xấu.

Là trung tâm của khu vực thì Huế cũng tiếp nhận một bộ phận dân cư các vùng miền, tăng thêm nguồn chất xám, chất xanh nhưng cũng không tránh khỏi những mặt trái đồng hành. Trước đây, Huế là vùng đất gần như sạch với ma túy, nhưng bây giờ thì ma túy đã len vào nhiều khu dân cư. Công an tỉnh liên tục phá các vụ án buôn bán, sử dụng ma túy trong mấy năm qua, mà thủ phạm phần lớn là người từ nơi khác đến.

Vì lẽ đó, những ngày chủ nhật xanh, nói không với rác nhựa, thành phố bốn mùa hoa, thành phố công nghệ sáng tạo... chính là những việc làm để cho Huế xanh sạch đẹp, trí thức trở lại. Ai đã từng sống với Huế một thời thì ắt đã biết thế nào là vẻ đẹp sang trọng, trí thức của Huế và hiểu rằng Huế được quý trọng là vì sao!

Nhiều nét đẹp của Huế đã nhạt phai, trong khi nhiều thói xấu đã trở nên phổ biến. Đó là sự thay đổi vẫn thường xảy ra trong cuộc sống của mọi cá nhân, mọi vùng đất. Nó chỉ bất thường khi chúng ta không nhận ra điều đó và không nỗ lực dọn rác, trồng hoa, đào thải cái cổ hủ, ngăn chặn cái xấu, đón nhận cái mới, để Huế trở lại là xứ sở xanh tươi, bình yên và hạnh phúc, như đã từng.

“Huế phải trở lại vị thế của mình, là vùng đất thu hút nhân tài, hấp dẫn bạn bè trong nước, quốc tế. Khát vọng đó với Huế, tôi nghĩ rằng không phải thứ gì cao xa. Nó nằm trong tay của chúng tôi và người dân”. Câu trả lời của ông Chủ tịch UBND tỉnh trên báo Tri thức trẻ mới đây (ngày 15/6) cho thấy quyết tâm của chính quyền: Làm cho Huế trở lại vị thế của mình.

Làm rõ bản sắc và giá trị Huế, định vị lại Huế, là việc cần làm trên hành trình phát triển mà sự xộc xệch là điều không tránh khỏi. Huế sẽ trở lại là Huế - xứ sở thơ mộng, tươi xanh, bình yên và hạnh phúc. Và đó chính là cách “tối ưu hóa các lợi thế cạnh tranh của Huế” như Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nói trong cuộc làm việc với lãnh đạo tỉnh hôm 10/6 vừa qua.