Thân thế, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương “suốt đời tự học” để trưởng thành, để đi lên và cống hiến cho đất nước. Theo Người, muốn trở thành người có đức, có tài để phục vụ và cống hiến nhiều nhất cho Tổ quốc, cho Nhân dân thì “Suốt đời phải học tập”. Chỉ có học tập con người mới nâng cao sự hiểu biết về mọi mặt và phục vụ cho quê hương, đất nước nhiều hơn, tốt hơn.

Khi đang là một học sinh ở Huế, nghe nói đến tự do, bình đẳng, bác ái của Cách mạng Tư sản Pháp, Người đã tìm đường sang Pháp và các nước trên thế giới để tìm hiểu, học tập cách đấu tranh để giải phóng dân tộc, đem lại tự do, bình đẳng cho Nhân dân.

Cách mạng tháng Tám giành thắng lợi, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời. Khi nền độc lập còn non trẻ của nước nhà đang đứng trước nguy cơ ngàn cân treo sợi tóc, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ đề ra cho toàn dân nhiệm vụ thiêng liêng là đoàn kết chống giặc dốt, giặc đói, giặc ngoại xâm; đề ra chính sách chiêu hiền đãi sĩ, kêu gọi người tài ra gánh vác việc nước; đồng thời, phát động phong trào bình dân học vụ phát triển sôi nổi rộng khắp trên cả nước. Chính sách khuyến học, khuyến tài của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc đó đã phát huy tác dụng to lớn, nhanh chóng nâng cao dân trí, thu hút tầng lớp trí thức tham gia phong trào cách mạng. Giữ cương vị lãnh đạo cao nhất của đất nước, Bác luôn quan tâm thế hệ trẻ và sự nghiệp giáo dục.

Trong “Thư gửi cho học sinh” ngày 5/9/1945, Bác khích lệ học sinh chăm chỉ học tập để làm rạng rỡ cho nước nhà: “Sau 80 năm giời nô lệ làm cho nước nhà bị yếu hèn, ngày nay chúng ta cần phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên hoàn cầu. Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong chờ đợi ở các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”.

Bác Hồ đề cao sứ mệnh của người thầy giáo: “Có gì vẻ vang hơn là nghề đào tạo những thế hệ sau này tích cực góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản?. Người thầy giáo tốt – thầy giáo xứng đáng là thầy giáo – là người vẻ vang nhất…, những người thầy giáo tốt là những anh hùng vô danh… Nếu không có thầy giáo dạy dỗ cho con em nhân dân, thì làm sao mà xây dựng CNXH được? Vì vậy nghề thầy giáo rất là quan trọng, rất là vẻ vang”.

 Ðể làm tròn sứ mệnh vẻ vang ấy, người thầy giáo phải có phẩm chất tốt. Bác nhắc nhở: “Giáo viên phải chú ý cả tài, cả đức, tài là văn hóa, chuyên môn, đức là chính trị. Muốn cho học sinh có đức thì giáo viên phải có đức… Cho nên thầy giáo, cô giáo phải gương mẫu, nhất là đối với trẻ con”.

Bức thư cuối cùng gửi cho ngành Giáo dục ngày 15/10/1968, Bác Hồ nhắc các thầy, cô giáo, công nhân viên, học sinh, sinh viên 3 điểm, trong đó có đoạn nhấn mạnh:

“Dù khó khǎn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt. Trên nền tảng giáo dục chính trị và lãnh đạo tư tuởng tốt, phải phấn đấu nâng cao chất lượng vǎn hoá và chuyên môn nhằm thiết thực giải quyết các vấn đề do cách mạng nước ta đề ra và trong một thời gian không xa, đạt những đỉnh cao của khoa học và kỹ thuật”.

Trong tác phẩm Giáo dục của Hồ Chí Minh, Bác dành nhiều tâm huyết cho công tác “Dạy chữ và dạy người”, đặc biệt mỗi cấp học, ngành học Bác căn dặn chỉ một câu ngắn gọn, súc tích nhưng vô cùng sâu sắc.

Lênin dạy thanh niên: “Học, học nữa, học mãi”, Bác Hồ cũng có lời dạy thật sinh động: “Đường đời là một chiếc thang không có nấc chót; học tập là một quyển vở không có trang cuối cùng” và cuộc đời Bác đúng như vậy. Trong bối cảnh chấn hưng nền giáo dục nước nhà hiện nay, những lời căn dặn của Bác vô cùng có ý nghĩa.

Thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, nhân dịp Kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc thiêng liêng của Người, đội ngũ thầy cô giáo, cán bộ, viên chức, học sinh, sinh viên càng khắc sâu những lời căn dặn của Bác kính yêu với ngành Giáo dục và Đào tạo, không ngừng tu dưỡng, rèn luyện về phẩm chất đạo đức để góp phần thúc đẩy sự nghiệp “đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, nâng cao dân trí”, đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển của quê hương, đất nước.